วัดดาวดึงษาราม
ข้อมูลทั่วไป
วัดดาวดึงษาราม ตามประวัติกล่าวว่าเจ้าจอมแว่นในพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก รัชกาลที่ 1 เป็นผู้สร้าง แรกสร้างเป็นวัดขนาดเล็ก พระอุโบสถและเสนาสนะสงฆ์ปลูกสร้างด้วยไม้ ต่อมาในสมัยรัชกาลที 3 พระยามหาเทพ (ปาน ปาณิกบุตร) ได้บูรณปฏิสังขรณ์วัดแห่งนี้ทั่วราชอาณาจักร งานสำคัญคือรื้อพระอุโบสถเก่าแล้วสร้างใหม่ และเขียนจิตรกรรมฝาผนังภายในพระอุโบสถ แล้วถวายเป็นพระอารามหลวง โดยได้รับพระราชทานนามวัดใหม่ว่า วัดดาวดึงษาราม (ราชบัณฑิตยสถาน 2544: 3-4) วัดแห่งนี้ได้รับการบูรณปฏิสังขรณ์มาอย่างต่อเนื่องในสมัยรัชกาลที่ 5 และรัชกาลที่ 6 พระอุโบสถเป็นอาคารทรงไทย หลังคาทรงจั่ว ประดับกรอบหน้าบันด้วยช่อฟ้า ใบระกา หางหงส์ สถาปัตยกรรมของพระอุโบสถมีลักษณะแปลกเนื่องจากแบ่งเป็น 3 ห้อง ห้องกลางประดิษฐานพระพุทธรูป อีกสองห้องมีขนาดเล็กก่อขวางเป็นห้องสกัดหน้าและห้องสกัดหลัง (สันติ เล็กสุขุม 2548: 135-136)
ข้อมูลงานจิตรกรรมฝาผนัง
จิตรกรรมฝาผนังภายในพระอุโบสถวัดดาวดึงษาราม เป็นงานฝีมือช่างในสมัยรัชกาลที่ 3 ผนังห้องกลางเขียนภาพทศชาติชาดก ปัจจุบันยังเหลืองานเก่าที่ผนังด้านหน้าพระประธานเขียนเรื่องมโหสถชาดก ผนังด้านหลังพระประธานเขียนเรื่องเวสสันดรชาดก ส่วนผนังในห้องสกัดหน้าเขียนเรื่องพระพุทธโฆษาจารย์ไปแปลพระไตรปิฎกที่ลังกา ผนังในห้องสกัดหลังเขียนเรื่องพระเจ้าทวิหนะ (สันติ เล็กสุขุม 2548: 136)
ลักษณะเด่นของจิตรกรรมฝาผนัง
จิตรกรรมฝาผนังภายในพระอุโบสถวัดดาวดึงษาราม เป็นงานฝีมือช่างในสมัยรัชกาลที่ 3 ลักษณะเด่นประการหนึ่งคือ มีการเขียนภาพที่สะท้อนวัฒนธรรมที่แตกต่างกันระหว่างไทยกับตะวันตก อาทิ การแต่งกาย มีการเขียนภาพอย่างตะวันตก อาทิ การให้แสงเงากับภาพต้นไม้และกำแพงพระนคร สะท้อนให้เห็นว่มีการรับงานช่างอย่างตะวันตกเข้ามาใช้ในงานของตนอย่างรวดเร็ว มีการเขียนภาพที่แสดงความสมจริงมาก อาทิ ภาพเรือกำปั่นของชาวตะวันตก (สันติ เล็กสุขุม 2548: 137-138) นับเป็นตัวอย่างพัฒนาการของงานจิตรกรรมฝาผนังในสมัยรัชกาลที่ 3
เอกสารอ้างอิง
ราชบัณฑิตยสถาน. 2544. วัดดาวดึงษาราม. จัดพิมพ์เป็นที่ระลึกงานถวายผ้าพระกฐินพระราชทาน.
สันติ เล็กสุขุม. 2548. จิตรกรรมไทยสมัยรัชกาลที่ 3: ความคิดเปลี่ยน การแสดงออกก็เปลี่ยนตาม. กรุงเทพฯ: เมืองโบราณ.